İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi 2024 Ekonomi alanında Sveriges Riksbank Ödülüne Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James Robinson’u layık gördü. Söz konusu araştırmacılar bu ödülü ülkelerin refah artışlarında toplumsal kurumların önemini ortaya koydukları, hukukun üstünlüğünün zayıf olduğu ve kurumların halkı sömürdüğü toplumlarda büyüme ya da daha iyiye doğru değişimin neden gerçekleşmediğini anlamamıza yardımcı oldukları için aldılar.

Bu çerçevede biz de bu blog yazımızda Acemoğlu, Johnson, Robinson ve Yared tarafından yazılan “From Education to Democracy” (Eğitimden Demokrasiye)* başlıklı makaleden bahsetmek istedik.

Söz konusu makale, eğitimin demokratik kurumların kurulmasında ve sürdürülebilir ekonomik büyümenin teşvik edilmesinde ne kadar önemli bir rol oynadığını inceliyor. Yazarlara göre, eğitim, kişisel yetenekleri ve gelir düzeylerini artırmanın ötesinde, siyasi ve sosyal değişimi sağlamak için de önemli bir role sahip. Makalede demokratik kurumların büyümesi ile eğitim sistemlerinin gelişimi arasındaki bağlantı çeşitli ülkeler ve tarihsel dönemler dikkate alınarak araştırılmakta.

Araştırmacılara göre eğitim, demokrasiyi birkaç şekilde destekliyor:

• Bilgili Bir Kamuoyu: Daha yüksek eğitim seviyelerine sahip bireyler, karmaşık siyasi meseleleri daha iyi anlama eğilimindedir. Böylece bu bireylerin daha duyarlı ve sorumlu bir kamu yönetimi talep etme olasılıkları artar.
• Siyasi Katılım: Eğitim seviyesi daha yüksek olan bireylerin oy verme ve siyasi faaliyetlere katılma olasılıkları daha yüksek olur. Bu da aktif siyasi katılımı artırır.
• Eşitsizliğin Azaltılması: Eğitim, daha bilgili ve katılımcı vatandaşlar yaratarak sosyal eşitsizliği azaltabilir. Dolayısıyla eğitim daha kapsayıcı ve istikrarlı siyasi kurumların oluşmasına katkı sağlayabilir.
• Kurumların Güçlendirilmesi: Yazarlar, eğitimin hukukun üstünlüğünü destekleyen, yolsuzluğu azaltan ve yönetim kalitesini artıran kurumların geliştirilmesine yardımcı olduğunu belirtmektedir. Sonuçta da bu hususların hepsi demokrasinin pekiştirilmesi için gerekli unsurlar olarak görülmektedir.

Ayrıca, tarihsel örnekler üzerinden – örneğin 19. yüzyılda Avrupa ve diğer bölgelerde eğitim sistemlerinin nasıl geliştiği – eğitim yatırımlarının demokratik geçişlere nasıl yol açabileceği de yine makalede tartışılan hususlar arasında. Ancak, eğitim ve demokrasinin her zaman bir arada olacağına dair bir garanti olmadığı da belirtiliyor. Bunun da, eğitim sistemlerinin nasıl yapılandırıldığına ve tasarlanan sistemle tüm vatandaşların mı yoksa yalnızca seçkin bir azınlığın mı güçlendirilmek istendiğine bağlı olduğu vurgulanıyor.

Özetle, Acemoglu, Johnson, Robinson ve Yared’in araştırması, eğitimin toplumun ilerlemesi üzerindeki önemli etkisini, hem ekonomik sonuçlar hem de demokratik kurumların etkinliği açısından vurguluyor.

* Daron Acemoglu, Simon Johnson, James A. Robinson, Pierre Yared, (2005), The American Economic Review, Vol. 95, No. 2, Papers and Proceedings of the One Hundred Seventeenth Annual Meeting of the American Economic Association, Philadelphia, PA, January 7-9, 2005 (May, 2005), pp. 44-49